Noodzaak van eigen Hoge Raad in lijn met streven naar systeemverandering
| starnieuws | Door: Redactie
De discussie over een derde rechtsinstantie in Suriname lijkt zich vooral te vernauwen tot de vraag of wij moeten aansluiten bij het Caribisch Hof van Justitie (CCJ). Maar wie iets dieper kijkt,
ziet dat de kernvraag eigenlijk gaat over de toekomst van onze rechtsontwikkeling. Willen wij deze structureel uitbesteden aan een regionale instantie, of durven wij te investeren in ons eigen leervermogen en onze eigen rechtsstaat?Onze Grondwet wijst het Hof van Justitie nu aan als hoogste rechter. Een derde instantie vereist dus een grondwetswijziging. Over die stap moet goed worden nagedacht, want zij opent de deur naar fundamentele keuzes over de inrichting van ons rechtsbestel. Als die keuze eenmaal is gemaakt, ligt het veel meer voor de hand om te kiezen voor een eigen Hoge Raad, in plaats van de eindbeslissingsmacht door
te schuiven naar een externe instantie.Een Surinaamse Hoge Raad kan namelijk iets wat de CCJ nooit volledig kan: rechtsontwikkeling vormgeven in onze eigen taal, in onze eigen traditie en in directe samenhang met onze maatschappelijke context. Dit is geen pleidooi tegen samenwerking met de regio, integendeel. Regionale partnerschappen zijn waardevol. Maar het wezenlijke punt is dat de laatste stem in Surinaamse rechtszaken in Suriname zelf hoort te liggen.Een Surinaamse Hoge Raad kan drie cruciale functies vervullen. Door duidelijke en bindende uitspraken kan een Hoge Raad allereerst zorgen voor uniformiteit van recht en consistentie in de toepassing van wet- en regelgeving. Dit vergroot de voorspelbaarheid en de rechtszekerheid voor burgers en bedrijven. Een eigen Hoge Raad bouwt daarnaast aan een eigen rechtsdoctrine: jonge staten moeten de ruimte krijgen hun rechtsbeginselen en leerstukken in eigen samenhang te ontwikkelen. Dat gebeurt alleen als de hoogste rechtspraak in eigen hand blijft. Voor Suriname geldt dit zeker, omdat onze rechtsgeschiedenis uitwijst dat we jarenlang aan de leiband van de Nederlandse rechtsontwikkeling liepen en daardoor een eigen identiteit misten. Een eigen Hoge Raad biedt bovendien de mogelijkheid tot taal- en systeemcoherentie. Rechtspraak in de eigen taal en in de eigen constitutionele traditie maakt het recht toegankelijker en begrijpelijker voor de samenleving als geheel.Het idee van een eigen Hoge Raad betekent geenszins dat wij ons moeten afsluiten van regionale samenwerking. Suriname kan uitstekend verdrags- en praktijklijnen ontwikkelen met de CCJ. Denk aan gezamenlijke opleidingen, kennisdeling, amicus-curiae-bijdragen of regionale seminars. Op die manier beweegt ons land mee in de regionale rechtsontwikkeling, maar zonder de eigen rechtsontwikkeling uit handen te geven. Dat is eerlijker richting de Surinaamse burger: de uiteindelijke beslissingen worden genomen door rechters die volledig geworteld zijn in onze context. Daardoor kan rechtszekerheid worden geboden die niet alleen formeel klopt, maar ook aansluit bij de eigen maatschappelijke werkelijkheid.Suriname staat midden in een traject van bestuurlijke en juridische vernieuwing. Een belangrijk onderdeel daarvan is het versterken van instituties, zodat zij beter in staat zijn de samenleving te ordenen en te begeleiden. Juist in die context is het essentieel dat wij het zelflerend vermogen van onze rechtsorde versterken. Te vaak wordt nog gedacht in de koloniale reflex van het concordantiebeginsel, waarbij vernieuwingen vooral elders vandaan kwamen. Dat heeft zijn nut gehad, maar jonge staten kunnen het zich niet veroorloven om structureel afhankelijk te blijven. Soevereiniteit betekent dat wij het lef moeten hebben onze eigen rechtsontwikkeling vorm te geven, met respect voor samenwerking, maar zonder de kern van de rechtsstaat uit handen te geven.Een Hoge Raad is een bouwsteen voor de toekomst van onze rechtsstaat. Het creëert een directe wisselwerking tussen rechtspraak en wetgeving, zodat wetgevende en uitvoerende macht sneller en beter kunnen leren van de praktijk. Daarnaast ontstaat een natuurlijke plek voor reflectie en doctrinevorming binnen ons rechtssysteem. Daarmee bouwen we niet alleen aan uniformiteit en rechtszekerheid, maar ook aan een rechtsontwikkeling die echt Surinaams is: gevoed door onze geschiedenis, afgestemd op onze samenleving en gericht op de uitdagingen van de toekomst.Jim A. Yardbestuurskundige/wetgevingsjurist
| starnieuws | Door: Redactie
