DE BEGROTING VAN DE REGERING-SIMONS
| united news | Door: Redactie
Auteur: Kenneth Sukul.
Op 30 september 2025 hield president Simons haar eerste jaarrede, in het jaar waarin Suriname in november zijn vijftigste onafhankelijkheidsdag viert.
Zij onderscheidde zich van haar voorgangers door een kortere toespraak, maar inhoudelijk was er weinig verschil. Ook dit keer werd niet aangegeven binnen welke termijn de voornemens zouden worden uitgevoerd, wat deze zouden kosten en waar het geld vandaan zou komen.
De jaarrede en de inkomsten
Volgens de begroting die president Simons na haar jaarrede aan de Nationale Assemblée ter goedkeuring aanbood, bedragen de verwachte inkomsten en uitgaven respectievelijk SRD 54 miljard en SRD 61 miljard. De verwachte inkomsten komen
De belangrijkste uitgaven
Het ministerie van Volksgezondheid heeft voor 2026 een begroting van SRD 3,7 miljard. Dat komt neer op een staatsbijdrage van
De begroting van het ministerie van onderwijs is SRD 6,7 miljard, wat bij een wisselkoers van SRD 38 neerkomt op 391 Amerikaanse dollar per persoon. Daarbij is uitgegaan van de veronderstelling dat 75 procent van de bevolking – ongeveer 450.000 mensen tussen 4 en 45 jaar – onderwijs volgt. In Barbados is de overheidsbijdrage 1.558 Amerikaanse dollar per persoon. Dat is vier keer zoveel als in Suriname.
Levensstandaard
Een goede maatstaf voor de levensstandaard of de kwaliteit van leven in een land is het inkomen per hoofd van de bevolking. Hoe hoger dat inkomen, hoe beter de samenleving in staat is te voorzien in basisbehoeften zoals gezondheidszorg en onderwijs. Barbados, het rijkste land binnen de Caricom, heeft een inkomen per hoofd van 13.500 Amerikaanse dollar. Dat is duidelijk terug te zien in de bijdrage van overheid en burgers aan de gezondheidszorg en het onderwijs.
Suriname had in 2024, volgens de beschikbare cijfers, een inkomen per hoofd van 7.500 Amerikaanse dollar. In 2013 bedroeg dat nog 9.250 Amerikaanse dollar bij een BBP van 5.4 miljard US-dollar.
Om de voornemens uit de jaarrede van president Simons in daden om te zetten, moet het Bruto Binnenlands Product stijgen van 4,5 (2024) naar 6,4 miljard Amerikaanse dollar. Dat betekent dat Suriname jaarlijks twee miljard Amerikaanse dollar extra moet verdienen. Alleen al om het onderwijs en de gezondheidszorg effectief en doelmatig te maken, is meer dan één miljard Amerikaanse dollar nodig. Immers, het zijn ambitieuze en technisch goed opgeleide mensen die producten kunnen ontwikkelen die internationaal hun weg vinden.
Het verhaal dat Suriname door “tai bere” (bezuinigingen), betere prioriteiten en een ander beleid uit de crisis kan komen, houdt dus geen stand.
De inkomsten tot en na 2028
Met uitzondering van de casino’s verkeren alle sectoren die op korte termijn de staatsinkomsten zouden kunnen verhogen, in crisis. Sinds de uitbreiding van de raffinaderij van Staatsolie in 2014 daalde de bijdrage van het bedrijf van gemiddeld 235 miljoen Amerikaanse dollar per jaar (2007–2014) naar 109 miljoen (2015–2023). Dat is een jaarlijkse terugval van gemiddeld 115 procent, en dat na een investering van 1,2 miljard Amerikaanse dollar, exclusief rente, in de raffinaderij.
Sinds 2020 wordt de samenleving voorgehouden dat toekomstige olie- en gasopbrengsten het land uit de ellende zullen helpen. Tot dusver is echter niet cijfermatig aangetoond wat Suriname jaarlijks aan deze operaties zal overhouden, noch hoe wordt gewaarborgd dat het land zijn rechtmatige aandeel krijgt.
In februari 2025 verklaarde Staatsolie dat Total/APA 12,5 miljard Amerikaanse dollar zou investeren in Blok 58. Een maand eerder sprak het bedrijf nog van 13,5 miljard dollar, terwijl in september 2023 de raming nog op 9 miljard stond. Dat is een stijging van 3,5 miljard Amerikaanse dollar, ofwel 39 procent, waarvoor geen afdoende verklaring is gegeven. Met een participatie van 20 procent in de winstolie zal Staatsolie, bij een investering van 2,4 miljard Amerikaanse dollar, jaarlijks 75 miljoen verdienen, mits de olieprijs boven de 70 dollar per vat ligt. De huidige prijs schommelt rond de 63 dollar.
De goudsector en de georganiseerde smokkel
Het ministerie van Natuurlijke Hulpbronnen verwacht in 2026 ongeveer 3,8 miljard SRD aan royalty’s uit de goudsector te ontvangen. Omgerekend, bij een goudprijs van 100.000 Amerikaanse dollar per kilogram, komt dat overeen met royalty’s over 16.000 kilogram goud. In het financieel jaarplan 2024 van het ministerie van Financiën staat echter dat de sector tussen 2017 en 2024 gemiddeld niet meer dan 28 miljoen Amerikaanse dollar aan winstbelasting betaalde. Bij een winstbelasting van 36 procent betekent dit dat de totale brutowinst van de sector slechts 77 miljoen Amerikaanse dollar bedroeg, ofwel ongeveer 1.400 kilogram goud. Volgens ingewijden bedroeg de productie in 2022 en 2023 echter minimaal 40.000 kilogram goud.
Het jaarlijks wegsmokkelen van de resterende 24.000 kilogram goud – bijna 60 procent van de totale productie – kan alleen plaatsvinden omdat opeenvolgende regeringen dit sinds 2003 hebben georganiseerd. Het wettelijk verplichte Goudinstituut, dat toezicht moest houden op de sector, is nooit opgericht. Bovendien werden vanaf 2012 de inkomsten buiten het zicht van de samenleving gehouden. De wet die de in Surinaamse gevestigde naamloze vennootschappen verplicht hun jaarverslagen te publiceren, wordt niet toegepast. Behalve Staatsolie publiceert geen enkel mijnbouwbedrijf zijn jaarverslagen.
Controle en aanbevelingen
Elke regering die dat wil, kan de activiteiten in de goudconcessies, zelfs tot in detail, via satellietbeelden volgen. Er bestaan bovendien voldoende parameters om de productie te berekenen of te reconstrueren. Toch heeft het ministerie van Natuurlijke Hulpbronnen op de begroting van 2026 slechts 400.000 Amerikaanse dollar uitgetrokken om de sector te ordenen, terwijl de sector de staat nog ruim 5 miljard dollar aan winstbelasting verschuldigd is.
President Simons verklaarde in haar jaarrede dat de regering overweegt de royalty’s te verlagen om smokkel tegen te gaan. Echter werd ook in de periode dat de royalty’s lager dan vijf procent waren, meer dan de helft van de productie weg gesmokkeld.
De president zou beter kunnen inzetten op de oprichting van sterke, deskundig bemande instituten voor elke sector, waarmee de directe controle wordt vergroot. Daarnaast moet zij bevorderen dat het sinds 1987 in de Grondwet opgenomen “enquêterecht” op zeer korte termijn in werking treedt. Daarmee kan worden voorkomen dat instellingen en functionarissen die verantwoordelijk zijn voor het beheer van de natuurlijke rijkdommen van de samenleving, deze verkwanselen of medewerking verlenen aan smokkelpraktijken. Immers, 24.000 kilogram goud kan niemand ongemerkt in zijn of haar broekzak meenemen.
INGEZONDEN
| united news | Door: Redactie
