Zonder mondkapjes gaat Nederland rond 26 november weer op slot’
Met meer dan professionele belangstelling keek Theo Vos donderdag naar de persconferentie van premier Rutte en minister De Jonge. De hoogleraar gezondheidsinformatie verhuist eind augustus van Seattle, aan de Amerikaanse westkust, naar Baarn. Ook van daaruit blijft hij een van de leiders van het team aan de Universiteit van Washington dat het toekomstige verloop van de coronapandemie in de wereld doorrekent. Telkens weer is daarbij de gunstigste prognose voor landen die doen wat Nederland nalaat: mondkapjes verplicht stellen.
De dag dat Mark Rutte zei dat die “waarschijnlijk heel weinig doen om de overdracht van het virus te voorkomen”, publiceerde Vos’ Institute for
Voor Nederland geldt: als het huidige beleid wordt voortgezet, staat het totaal aantal doden op 1 december op zo’n 10.000 (de statistiek erachter zegt: ergens tussen 7000 en 31.000 doden, maar vermoedelijk dichter bij die 7000).
Prognose IHME voor Nederland.Beeld Louman & Friso
Vos: “Op 1 december is dat het verschil tussen 213 doden per dag versus 7 doden. En het kan best zijn dat we het niet helemaal juist hebben. Maar om nou te zeggen, als bijna het enige land in de wereld: we geloven de onderzoeksresultaten niet, en deze redelijk eenvoudige maatregel willen we niet gebruiken, daar zakt mijn mond van open.”
Veertig epidemiologische onderzoeken
De overtuiging dat mondkapjes helpen, haalt Vos uit veertig epidemiologische onderzoeken, de meeste overigens niet gedaan tijdens de coronapandemie, maar tijdens uitbraken van andere via de luchtwegen overgedragen ziekten, zoals Sars (2002-2004), Mers (sinds 2012) en een aantal griepepidemieën. Daaruit destilleerde het IHME de schatting dat mondkapjes de verspreiding van het virus met 40 procent afremt. De analyse van al die onderzoeken is aangeboden aan het medische vakblad The Lancet.
Als het effect inderdaad zo groot is, kan dat een fundamenteel verschil maken voor het reproductiegetal, het aantal mensen waaraan een besmet persoon het virus gemiddeld doorgeeft, en dat aangeeft of een virus in de bevolking aan het exploderen of aan het uitsterven is. Vos: “40 procent is natuurlijk niet 100 procent. Maar als dat reproductiegetal niet al te ver boven de 1 zit, en met die 40 procent reductie kan je het daaronder krijgen, dan maakt dat enorm veel verschil, vooral als je een aantal maanden verder doorrekent.”
Beeld ANP
Persconferentie geeft weinig vertrouwen
Daarmee is het mondkapje volgens het IHME een van de krachtigste middelen tegen verspreiding, zo krachtig dat het een eigen lijn kreeg in de grafieken die de prognoses weergeven. Daarnaast geven twee andere lijnen weer wat er gebeurt als een land het op dit moment gevoerde beleid aanhoudt wat maatregelen tegen verspreiding betreft, en hoe het virus zich verspreidt als het land geleidelijk van het slot gaat.
In al die grafieken zit in het computermodel een knik ingebouwd op het moment dat er in een land per dag meer dan acht doden vallen per miljoen inwoners. In de praktijk is gebleken, zegt Vos, dat tegen die tijd de situatie als zo ernstig wordt ervaren, dat ‘de handrem erop gaat’. Het model gaat ervan uit dat dit zes weken wordt volgehouden. Die grens van acht doden per miljoen ontleent het IHME aan het gedrag van landen nadat die voor het eerst door ziektegevallen overstelpt werden. Vos: “Met het herinvoeren van beperkingen zou het anders kunnen zijn, maar tot nu toe zijn er een beperkt aantal landen die opnieuw over die grens zijn gegaan, en dat ligt inderdaad weer rond de acht doden per miljoen. Colombia bijvoorbeeld, dat helemaal op slot is gegaan, met zelfs sluiting van het luchtruim.”
In Nederland verwacht het IHME-model dat bij ongewijzigd beleid die omslag rond 26 november nodig zal zijn. Tenzij er dus een streng en breed nagevolgd mondkapjesbeleid komt.
Maar die persconferentie gaf Vos weinig vertrouwen dat het daarvan zal komen, en dus keert hij straks terug naar een land waarvan hij niet weet of het de epidemie wel in bedwang zal houden. Maar dat is geen reden om niet te gaan. “De staat Washington zal die handrem er nog eerder op moeten gooien, rond 22 oktober al.”
Foto: Winkelend publiek in de Kalverstraat. Het dragen van een mondkapje is verplicht op vijf drukke plekken in de stad, waaronder de Dam en de Kalverstraat.Beeld ANP
