Wisselkoers uit balans: onzekerheid en gebrek aan regie voeden valutapaniek
De wisselkoers is na de verkiezingen de lucht ingeschoten. Structurele onevenwichtigheden, politieke onzekerheid en gebrek aan transparantie versterken de instabiliteit. Sinds de verkiezingen is de wisselkoers in een zorgwekkende stroomversnelling geraakt. Volgens de officiële notering van de Centrale Bank van Suriname (CBvS) bedraagt de aankoopkoers voor de Amerikaanse dollar SRD 38,90 en de verkoopkoers SRD 39,36.
De aankoopkoers voor de euro is SRD 44,50 en verkoop SRD 44,86. Op de informele markt worden echter aanzienlijk hogere bedragen betaald. De US-dollar wordt ruim boven de SRD 40 verhandeld, terwijl de euro meer dan SRD 46 opbrengt.
Deze snelle devaluatie van de SRD wakkert
Oorzaken van de koersstijging
1. Politieke onzekerheid
Hoewel de NDP, NPS, ABOP, PL, BEP en A20 een coalitieakkoord hebben ondertekend, is het politieke speelveld nog niet uitgekristalliseerd. Er wordt volop gespeculeerd over de verkiezing van Jennifer Simons tot president en Gregory Rusland tot vicepresident. De vraag blijft of zij
Daarnaast is er onduidelijkheid over de voortzetting van het economische beleid, de rol van het IMF, en de aanpak van de torenhoge schuldenlast. De samenleving wacht op duidelijkheid over mogelijke verdere schuldherschikking, externe financieringsbronnen en of ‘goedkope’ leningen beschikbaar zijn.
2. Toegenomen vraag naar valuta
De vraag naar valuta is sterk toegenomen. Importeurs, consumenten en spaarders vrezen verdere waardevermindering van de SRD en zoeken veiligheid in harde valuta. Ook bedrijven met verplichtingen in buitenlandse valuta (zoals huur en leningen) proberen reserves veilig te stellen. De onzekerheid over de koers van het economisch beleid jaagt dit gedrag aan. Burgers die ook in valuta huur moeten betalen, hebben onvoldoende middelen om extra valuta op te kopen.
Bovendien is er de afgelopen maanden veel extra SRD in omloop gebracht. De overheid heeft uitgaven gedaan die de geldhoeveelheid hebben vergroot, vooral rond de verkiezingen is er onverantwoord veel uitgegeven om kiezers nog te kunnen paaien. In combinatie met speculatie en misbruik van de situatie werkt dit koersverhogend.
3. Stagnerende deviezenaanvoer
Hoewel de export van olie, goud, rijst en hout stabiel blijft, komen de deviezen niet of onvoldoende terug in het formele circuit. De regering heeft eerder erkend dat er sprake is van grootschalige goudsmokkel. Hierdoor lopen de staatsinkomsten jaarlijks tientallen miljoenen Amerikaanse dollars mis.
4. Speculatie en de rol van cambio’s
Cambio’s – zowel legaal als illegaal opererend – spelen een cruciale rol in het dagelijkse koersverloop. Veel cambio’s kopen valuta tegen de hoogste prijs op de markt en verkopen met een winstmarge, wat een spiraal van koersverhoging in stand houdt. De transacties van cambio’s worden bovendien meegewogen in de officiële koersnotering van de CBvS, die drie keer per dag plaatsvindt.
Er zijn signalen dat sommige cambio’s samenwerken met importeurs of speculanten om kunstmatige schaarste te creëren, met als gevolg een opdrijving van de koers. Deze praktijken zijn moeilijk te controleren bij gebrek aan heldere regulering en handhaving.
Gebrek aan communicatie en regie
Hoewel de CBvS en het ministerie van Financiën en Planning overleg voeren, zijn er tot op heden geen officiële verklaringen of beleidsmaatregelen aangekondigd. Dit gebrek aan communicatie voedt onzekerheid en paniekgedrag in de samenleving.
De CBvS heeft wel drie valuta-interventies uitgevoerd, maar deze lijken nauwelijks effect te hebben gehad. De interventies worden niet toegelicht, wat leidt tot wantrouwen. Financiële deskundigen waarschuwen voor de gevaren van het veilen van valuta, terwijl de monetaire reserve niet sterk genoeg is om de vele verplichtingen, waaronder schuldaflossingen in de komende periode te kunnen voldoen.
Een groot deel van de monetaire reserves is van de burgers die geld hebben bij diverse banken. Zolang de vraag naar buitenlandse valuta de beschikbare hoeveelheid structureel overstijgt, zijn valuta-veilingen, net als in het verleden dweilen met de kraan open.
Het land dreigt nu in een politiek-economisch vacuüm te belanden in de overgangsfase tussen de oude en de nieuwe regering. Dat is extra zorgwekkend omdat de ABOP, die momenteel nog deel uitmaakt van de vertrekkende regering, tegelijk ook betrokken is bij de formatie van de nieuwe coalitie.
De ontstane dubbelrol leidt tot bestuurlijke vaagheid en onduidelijk is wat de rol van de ABOP is in diverse besluiten die in regeringsvergaderingen worden genomen die niet gedeeld worden door de nieuwe partners.
Conclusie
De huidige koerscrisis is niet het gevolg van één gebeurtenis, maar van een cumulatie van structurele zwakheden, zwakke marktregulering en politieke besluiteloosheid. Het feit dat de koers na de verkiezingen ontspoorde, legt bloot hoe kwetsbaar het economisch fundament van het land nog altijd is, ondanks de claim dat de scheef gegroeide economie op koers is gebracht, tonen de cijfers een ander beeld.
Zonder een geloofwaardige koersstrategie, transparante communicatie en een stevige greep op valutastromen – inclusief de rol van cambio’s – zal het vertrouwen in de SRD verder afbrokkelen.
De samenleving verdient duidelijkheid en daadkracht. In ieder geval komt er een nieuwe minister van Financiën & Planning en een andere governor van de CBvS, maar er is geen zicht op wanneer de verkiezingsperikelen voorbij zullen zijn.
Zeker als de verkiezingen van de president en de vicepresident niet in het parlement maar in de Verenigde Volksvergadering zullen worden gehouden. Deze onzekerheid zal fatale gevolgen hebben voor de economie het het bestuur van het land.
