Wat 'uithongering' echt betekent – voor het menselijk lichaam én voor Gaza

Een kind wacht op eten van een liefdadigheidskeuken in Gaza-Stad. (Foto: Reuters) Volgens hulporganisaties is de beperkte hoeveelheid hulp die Israël afgelopen week Gaza binnenliet, onvoldoende om de hongersnood af te wenden

waar experts al maanden voor waarschuwen. Waar aanvankelijk vooral baby’s en jonge kinderen stierven door ondervoeding, overlijden nu ook steeds meer volwassenen aan de honger die Israël sinds maart heeft opgelegd aan de enclave.Afgelopen zondag kwamen nog zes volwassenen om door ondervoeding. Daarmee komt het aantal volwassen hongerdoden in Gaza in de afgelopen vijf weken op 82 – sinds dit soort sterfgevallen voor het eerst officieel zijn vastgelegd. Daarnaast zijn volgens medische gegevens ook 93 kinderen gestorven door de kunstmatige voedseltekorten die sinds het begin van de oorlog door Israël zijn afgedwongen.Wat gebeurt er met het lichaam tijdens uithongering?"Het is afschuwelijk," zegt dr. James Smith, spoedarts en tweemaal vrijwilliger in Gaza.In de beginfase, na dagen zonder voedsel, begint het lichaam spieren en ander weefsel af te breken. "Het is een van de meest onmenselijke en barbaarse manieren om iemand te doden. Uithongering is altijd iets dat iemand een ander aandoet. Het is bedoeld om lang te duren en zoveel mogelijk lijden te veroorzaken," aldus Smith.Al snel vertraagt de stofwisseling, verliest het lichaam het vermogen om de temperatuur te reguleren, raken de nieren aangetast en – cruciaal in Gaza – verzwakt het immuunsysteem, waardoor wondgenezing en afweer tegen infecties ernstig afnemen.Als alle reserves zijn opgebruikt, kunnen vitale organen zoals het hart en de longen niet meer goed functioneren. Spieren verschrompelen, kracht verdwijnt, en uiteindelijk begint het lichaam zichzelf af te breken.Hoe lang kan een mens overleven zonder voedsel?Onder normale omstandigheden – bij een goed doorvoede, gezonde volwassene – is dat naar schatting 45 tot 61 dagen. Maar na 22 maanden oorlog zijn de meeste mensen in Gaza allang verzwakt, wat hen extra vatbaar maakt voor ondervoeding en infecties."Het is vaak een combinatie van ondervoeding én ziekte, zoals een infectie, die iemand fataal wordt," aldus Smith.Wie lopen het meeste risico?Vooral ouderen, kinderen, zieken en mensen zonder sociale bescherming zijn kwetsbaar."Kinderen verliezen vrijwel onmiddellijk vet en spiermassa. Ook ouderen sterven sneller," zegt dr. Ghassan Abu-Sittah, een Palestijns-Britse chirurg die 43 dagen in Gaza werkte."Maar het gaat niet alleen om leeftijd. Sociale omstandigheden spelen ook een rol. Duizenden weeskinderen zwerven door Gaza. Niemand zorgt voor hen, niemand riskeert zijn leven om voedsel  voor hen te halen. Zij zijn extra kwetsbaar."Wie sterven er in Gaza van de honger?Door de blokkades die Israël heeft opgelegd, heeft de dreiging van de hongerdood zich verspreid van kwetsbare groepen naar de hele bevolking van Gaza.In februari 2024 – vijf maanden na het begin van de oorlog – schatte de Wereldgezondheidsorganisatie dat 1 op de 6 kinderen onder de 2 jaar in Noord-Gaza acuut ondervoed was.Nu, in augustus 2025, zijn volgens artsen in Gaza in vijf weken tijd 82 volwassenen van de honger gestorven.Israël beperkt al jarenlang de voedseltoevoer – met opzet?Israël controleert al decennia hoeveel voedsel Gaza binnenkomt, en lijkt daarmee ook precies te weten hoeveel nodig is om honger te veroorzaken of te voorkomen.Na de machtsovername van Hamas in 2007 legde Israël een eerste blokkade op en beperkte het de humanitaire hulp. Hoewel publiekelijk werd ontkend dat men mensen uithongerde, toonden documenten – vrijgegeven na juridische druk – aan dat tussen 2007 en 2010 voedseltoegang tot het "minimale bestaansniveau" werd beperkt."De schade is generatieoverschrijdend," zegt dr. Abu-Sittah. Ondervoeding heeft blijvende effecten op hersenontwikkeling en verhoogt de kans op ziektes zoals diabetes, hartziekten en hoge bloeddruk. Volgens dr. Smith worden steeds meer ondervoede baby’s geboren, en "die gevolgen slepen generaties lang voort."Is een hongersnood in Gaza nog te voorkomen?Dat is uiterst onwaarschijnlijk.Vorige week luidde het internationaal erkende Integrated Food Security Phase Classification (IPC) het alarm: het ergste hongersnoodscenario is zich in Gaza aan het voltrekken.Hoewel formeel nog geen 'hongersnood' is uitgeroepen – vanwege gebrek aan betrouwbare sterftecijfers – zijn de andere twee criteria al vervuld: extreme voedseltekorten en acute ondervoeding op grote schaal."Veel mensen die aan honger overlijden, bereiken simpelweg het ziekenhuis niet, en hun sterfgevallen worden dus niet geregistreerd," zegt dr. Jones. "Daarnaast overlijden veel kinderen uiteindelijk door Israëlisch vuur of bombardementen, wat officieel wordt genoteerd als doodsoorzaak."Conclusie"Welke term we ook gebruiken, het komt hierop neer: mensen worden in Gaza op dit moment systematisch gedood door honger, terwijl de wereld toekijkt," zegt dr. Jones."Dit is erger dan een hongersnood. Het is het meest groteske schouwspel van menselijk lijden dat je je kunt voorstellen."