Inheemsen: van 'Verworpenen' tot nationaal ontwikkelingsmodel

Er is durf en kritisch inzicht nodig om de 'westerse bril' met vastgelopen mijnbouw strategie te verlaten voor een alternatieve strategie die het Surinaamse volk voldoende welvaart en leefbaarheid brengt vanuit inheems perspectief. Dit dient tevens als tegenwicht voor vooroordelen over inheemsen en de eeuwenlange schendingen van inheemse rechten door kolonialisme, onze Surinaamse regeringen en elites sinds de onafhankelijkheid. Om Inheemsen van 'Verworpenen' tot nationaal model te maken moet er een ommekeer komen. Dit betekent ook dat de weg wordt verlaten van versnipperde donor-gedreven paraplu-organisaties en vervolgens een institutionele fundering leggen door samenwerkende organisaties voor de take-off van inheemsen. Het Ministerie van Olie, Gas en Milieu is een misser die teruggedraaid moet worden vanwege de belangenconflicten die zullen ontstaan wanneer Natuur/milieu en mijnbouwactiviteiten tegenover elkaar staan.Nieuw koloniaalEen opvallend deel van onze hoog geschoolden (die zich wanen intellectueel te zijn) zitten vol vooroordelen. Deze elites ontkennen de collectieve rechten vanuit een misplaatste nieuwe koloniale visie. Zij zien 'ontwikkeling' slechts vanuit natuurlijke hulpbronnen (bauxiet, goud, hout, olie) en een "groei nu en verdeel later strategie". Deze achterhaalde strategie gaat ten koste van de natuur en in communaal verband levende inheemsen. Met deze foute 'Tori' rechtvaardigen Surinaamse politieke en maatschappelijke elites hun standpunt tegen collectieve rechten. Ook gebruikt men het foute argument dat vele inheemse dorpen bevolkt zijn met gemengde etniciteiten, dat men cultureel is verwesterd, en dat percelen in grondhuur zijn uitgegeven. Inheemse identiteit en visieTegenover de voor onze natuur schadelijke natuurlijke hulpbronnen strategie staat de benadering van de inheemsen. Allereerst wordt deze erkend door regionale en internationale instituten, vooral vanwege de (semi-) traditionele wijze waarop Inheemsen de natuur gebruiken. Ten tweede wordt de inheemse identiteit en visie in stand gehouden door de inheemse vorm van bestuur en het beleven van deze identiteit, wat o.m. tot uiting komt in de productie en distributie van inheemse culturele producten. Zo worden etnisch gemengden in bijvoorbeeld Bernarddorp tot inheemsen gerekend op grond van internationale verdragen van de Verenigde Naties, OAS en ILO die ook door Suriname zijn bekrachtigd. Collectieve en individuele zelfidentificatie vormen de kern om vast te stellen wie inheems is, ongeacht vermenging met andere (etnische) groepen. Terwijl Inheemsen worden weggedrukt is er een dreigende ecologische ineenstorting van Surinames natuur en bescherming van onze positie als meest beboste en koolstofnegatief land. Er is een ontwikkelings alternatief langs twee sporen: - Lokale en institutionele ontwikkeling.Lokale ontwikkeling Lokale ontwikkeling kan via nieuwe strategieën voor inheemse bosproducten worden bereikt. Dit kan door bevordering van productieketens voor socio-biodiversiteit, een woord met een andere betekenis dan biodiversiteit. Socio-biodiversiteit verwijst naar de sociale en culturele biodiversiteit, van traditionele gemeenschappen die producten zoals paranoten en açaí/podosiri produceren. Medicinale planten, gezondheid en duurzaam bos is een andere ontwikkelingslijn. De naar schatting 300 interessante medicinale planten in Suriname kunnen bij succesvolle ontwikkeling tot geneesmiddel jaarlijks USD 3 miljard opbrengen. Voorwaarde voor duurzaam bosbeleid is het aannemen van de milieuraamwet en de collectieverechtenwet terwijl houtkap moet gebeuren volgens de regels met goede coördinatie tussen het uitgeven van en controleren op hout- en mijnbouwconcessies. Voor Inheemse gemeenschappen kan men overstappen op schone energie via bijvoorbeeld zonnepanelen en kleine waterkrachtinstallaties. De opgewekte energie kan worden gebruikt voor huishoudens en ondernemingen. Suriname kan samenwerken met Brazilië, waar micro waterkrachtcentrales in het Amazone gebied belangrijk zijn om wegtrekken uit dorpen tegen te gaan en lokale ontwikkeling te stimuleren. Institutioneel fundament  Vele paraplu NGO’s zijn in een projecten spiraal voor inheemsen beland. De donor gedreven projecten zijn niet alleen versnipperd, maar leiden doorgaans tot kortstondige oplevingen zonder continuïteit en zonder een Institutionele fundering voor Inheems ownership. Het scheppen van een blijvende institutionele fundering vormt de sleutel voor ontwikkeling van inheemse gemeenschappen met een lokale en nationale uitstraling van ontwikkeling vanuit de natuur. Een permanent Trainings en Conferentiecentrum gericht op ondernemerschap, beroepstraining en academia moet in regio’s via samenwerking tussen inheemse dorpen voorzien in voldoende kader op alle niveaus. Hiermee kan worden bijgedragen aan de transformatie van versnipperde projecten naar een managementvorm voor onderwijs, training, onderzoek, outreach en beleidsstrategieën gericht op ontwikkeling in harmonie met de natuur vanuit omliggende inheemse gemeenschappen. Deze aanpak overstijgt traditionele disciplinaire scheidslijnen en omvat koppelingen met andere projecten die verschillende sectoren en interessegebieden bestrijken. Deze opzet omvat meerdere doelgroepen, sectoren en thema's, zoals culturele analyse, duurzame productiemogelijkheden, inheemse gemeenschappen, eco-toerisme, hernieuwbare energie en natuurbehoud. Door vanuit verschillende invalshoeken te werken, kunnen de onderling verbonden gebieden van onderwijs, onderzoek en bewustwording worden gecombineerd tot een geïntegreerde ontwikkelingsstrategie en een institutionele fundering voor samenwerkende organisaties voor de take-off van inheemsen Jack Menke