El Salvador wijzigt grondwet: president Bukele mag zich onbeperkt herkiesbaar stellen
| starnieuws | Door: Redactie
De president van El Salvador, Nayib Bukele, vertrekt nadat hij een toespraak heeft gehouden ter gelegenheid van het eerste jaar van zijn tweede ambtstermijn, in San Salvador, El Salvador. (Foto: Reuters) Critici
van de Salvadoraanse president Nayib Bukele zeggen dat het al jaren duidelijk was: hij zou proberen voor onbepaalde tijd aan de macht te blijven.Er was het moment waarop hij gewapende soldaten meenam naar het parlement tijdens zijn eerste jaar als president. En het jaar daarop, toen zijn bondgenoten in het Congres de hoogste rechters van het Hooggerechtshof en de procureur-generaal afzetten en vervingen door aanhangers van Bukele.Vorig jaar stelde Bukele zich vervolgens kandidaat voor een tweede opeenvolgende termijn – iets wat eerder niet was toegestaan, maar plots wél mocht nadat de nieuw aangestelde rechters de grondwet anders interpreteerden.Maar de definitieve
doorbraak kwam op donderdagmiddag, toen een vrijwel onbekend parlementslid van Bukele’s partij New Ideas een voorstel indiende om de grondwet te wijzigen en herverkiezing zonder limiet mogelijk te maken.Binnen drie uur wet – zonder debatBukele’s bondgenoten schaarden zich stuk voor stuk achter het wetsvoorstel, dat met spoed in stemming werd gebracht. Zonder commissiebehandeling, zonder maatschappelijk debat. Slechts drie uur na indiening werd het voorstel met 57 stemmen vóór en 3 tegen goedgekeurd.Parlementsvoorzitter Ernesto Castro presenteerde de stemming als een overwinning voor de democratie: "Het volk zal beslissen hoelang het een leider aan de macht wil houden," schreef hij op X (voorheen Twitter). "Met deze beslissende stappen bouwen we aan een sterkere en eerlijkere democratie."Maar oppositielid Marcela Villatoro, een van de drie tegenstemmers, was onverbiddelijk: "Vandaag is de democratie in El Salvador gestorven."Naast de onbeperkte herverkiesbaarheid verandert de grondwetswijziging ook andere spelregels: de presidentiële ambtstermijn wordt verlengd van vijf naar zes jaar, tweede stemrondes worden afgeschaft en de eerstvolgende presidentsverkiezing wordt vervroegd naar 2027 – twee jaar eerder dan gepland. Dat geeft de zwakke oppositie nauwelijks tijd om zich te organiseren.Machtsconcentratie en repressieBukele, die in 2019 met grote steun aan de macht kwam, blijft extreem populair in El Salvador. Dankzij zijn harde aanpak van de machtige straatbendes verdween veel zichtbaar geweld uit het dagelijks leven. Maar mensenrechtenorganisaties beschuldigen hem van machtsmisbruik, repressie en corruptie.In de afgelopen maanden zijn tientallen journalisten en activisten gevlucht nadat twee prominente critici gearresteerd en opgesloten werden. Een woordvoerder van Bukele gaf geen commentaar op vragen over de grondwetswijziging of over zijn herverkiezingsplannen.Ook de Verenigde Staten reageerde nauwelijks. Bukele geldt als een van de trouwste bondgenoten van Donald Trump in Latijns-Amerika. In maart kwam een overeenkomst tot stand waarin El Salvador 238 uitgezette Venezolanen uit de VS opvangt in een zwaarbeveiligde gevangenis. Trump noemde Bukele in april nog "a hell of a president."Ook de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Marco Rubio gaf geen commentaar op de grondwetswijziging."De Amerikaanse overheid beschermt het regime van Bukele met haar stilzwijgen," zei Gina Romero, VN-rapporteur voor vreedzame vergadering en vereniging. "Bukele controleert de rechtbanken, het parlement, de media én het verhaal. Als dat geen autocratie is, weet ik niet wat wel."Interne reacties: weinig protest, veel gelatenheidIn El Salvador zelf bleef de publieke reactie opvallend stil. Democratie is relatief jong in het land: ze kwam pas tot stand na de vredesakkoorden van 1992, waarmee een bloedige burgeroorlog van 12 jaar werd beëindigd. Veel Salvadoranen beschouwen die democratie als mislukt, gezien de groei van bendegeweld in de jaren daarna.De grondwetswijziging haalde de voorpagina’s van grote kranten, maar protesten bleven uit. Veel mensen waren meer bezig met voorbereidingen op een aankomende vakantieweek – de overheid is volgende week gesloten.De felste critici van Bukele zijn inmiddels het land ontvlucht. Volgens schattingen zijn al zeker 100 journalisten en mensenrechtenverdedigers uitgeweken. In juli staakte de voornaamste mensenrechtenorganisatie haar activiteiten."Hij volgt het handboek van de dictator"Bertha María Deleón, advocaat en voormalig medewerkster van Bukele tussen 2015 en 2019, zegt dat zijn opkomst ooit gebaseerd was op een oprechte wens om El Salvador te verbeteren. Bukele beloofde corruptie aan te pakken, nadat drie opeenvolgende presidenten waren beschuldigd van het verduisteren van miljoenen dollars aan publieke middelen.Maar nadat hij in 2020 het parlement bezette met militairen, verbrak Deleón alle banden. "Sinds die bezetting is het duidelijk: hij is begonnen met het uitvoeren van het handboek van de dictator," zegt ze.
| starnieuws | Door: Redactie
