De bijzondere positie van de president als gekozen lid van het parlement
| starnieuws | Door: Redactie
InleidingIn het Surinaams staatsrecht speelt de beëdiging van parlementariërs een cruciale rol bij de overgang van verkiezingen naar effectief bestuur. De beëdiging markeert niet alleen het moment waarop verkozenen hun mandaat daadwerkelijk
kunnen uitoefenen, maar ook de continuïteit van de democratische orde. Deze procedure krijgt een extra dimensie wanneer een zittende president gekozen wordt tot parlementariër (bijv. Venetiaan, Wijdenbosch en Santokhi). Wat gebeurt er als een president tijd c.q. ruimte vraagt om op een latere datum beëdigd te worden?Juridisch en theoretisch kaderVan belang is te weten welke wettelijke regelingen betrekking hebben op het lidmaatschap van DNA. In artikel 66 van de Grondwet (GW) is opgenomen dat het lidmaatschap van De Nationale Assemblée (DNA) wordt verkregen door aflegging van de eed of belofte. Zonder beëdiging is men wel verkozen, maar geen zitting hebbend
lid. Verder is in artikel 77 GW bepaald dat DNA binnen 30 dagen na de officiële vaststelling van de verkiezingsuitslag bijeen moet komen. Indien een zittende president gekozen is als lid van DNA, is artikel 91 lid 1 van belang. Daarin is bepaald dat de president van de Republiek Suriname niet tegelijk lid kan zijn van DNA (er is dan sprake van een dubbelmandaat, en dat is verboden).De artikelen van de Grondwet en de Kiesregeling (S.B. 1987 no. 62, zoals laatstelijk gewijzigd bij S.B. 2025 no. 8) moeten in samenhang worden gelezen. In dit kader is artikel 137 van de Kiesregeling van belang. Een kandidaat die gekozen is, moet zijn verkiezing schriftelijk aanvaarden. Pas daarna kan beëdiging plaatsvinden. Deze regeling bevat procedures voor opvolging: als een verkozene afstand doet of overlijdt, schuift de eerstvolgende op de lijst door.In het geval van gewezen president Santokhi is er geen sprake van afstand doen of overlijden. Hij heeft uitstel gevraagd aan de voorzitter van het parlement om op een later tijdstip beëdigd te worden. Feit is dat zijn zetel leeg blijft totdat hij beëdigd is, en in die periode niet vervangen kan worden, tenzij hij definitief afstand doet. Hoelang de constitutionele termijn van uitstel kan of moet zijn, is niet formeel wettelijk vastgelegd. Een exorbitant lang uitstel zal zeker de rechtszekerheid van de democratische rechtsorde verstoren; er kan dan een spanningsveld ontstaan. Dit betekent dat een oud-president die tijd vraagt vóór beëdiging, feitelijk een lege zetel veroorzaakt en de werking van het parlement kan hinderen. In zo’n geval blijkt dat politieke druk en constitutionele termijnen ervoor zorgen dat beëdiging niet te lang kan worden uitgesteld.ConclusieHet ontbreken van een expliciete wettelijke termijn voor beëdiging geeft theoretisch ruimte voor uitstel. Toch wordt dit begrensd door:- Artikel 77 GW – DNA moet binnen 30 dagen bijeenkomen. Dit impliceert dat leden uiterlijk dan beëdigd moeten zijn.- Functionele noodzaak – DNA moet voltallig functioneren, o.a. om de president te kiezen.- Politieke druk – Uitstel kan leiden tot politieke en maatschappelijke druk om de zetel alsnog in te vullen.Het gevolg voor een oud-president die uitstel vraagt, is dat zijn zetel tijdelijk leeg blijft. Hij heeft geen stemrecht en kan DNA niet vertegenwoordigen totdat hij beëdigd is. Er is echter geen automatische sanctie of verlies van zetel bij uitstel; pas als hij formeel afstand doet, schuift de volgende kandidaat op de lijst door.Het Surinaams staatsrecht toont hier een balans tussen formele regels en politieke praktijk: de wet biedt ruimte, maar de democratische noodzaak om DNA tijdig te installeren maakt langdurig uitstel praktisch onhoudbaar.Mr. Kanhai Rakeshkoemar
| starnieuws | Door: Redactie
