Analyse – Zorgsector verdrinkt in SRD 610 miljoen schuld: analyse over 15 jaar toont ware oorzaken
Een crisis die zich over vijftien jaar heeft opgebouwd
De Surinaamse zorgsector bevindt zich in een van de meest ernstige financiële crises van de afgelopen decennia. Nieuwe gegevens tonen aan dat het Bedrijf Geneesmiddelen Voorziening Suriname (BGVS) en het Academisch Ziekenhuis Paramaribo (AZP) samen meer dan SRD 610 miljoen aan schulden hebben opgebouwd.
Dit cijfer geeft echter slechts een deel van de werkelijkheid weer, want het omvat uitsluitend de schulden van BGVS en AZP. De totale schuldenlast in de zorgsector ligt aanzienlijk hoger, aangezien ook regionale ziekenhuizen, andere zorginstellingen, verzekeringsmaatschappijen en leveranciers met grote
betalingsachterstanden kampen.
Daarmee is een structureel probleem, dat zich ruim vijftien jaar heeft ontwikkeld, pijnlijk zichtbaar geworden. De financiële keten tussen overheid, verzekeraars, leveranciers en zorginstellingen functioneert nauwelijks meer. Wie echter uitsluitend naar de cijfers van 2020 of 2025 kijkt, krijgt een vertekend beeld, terwijl de daadwerkelijke oorzaak van de crisis verspreid ligt over meerdere perioden waarin economische omstandigheden en beleidskeuzes een beslissende rol speelden.
2010–2014: De fase van sluimerende maar gestage schuldengroei
De schuldengroei begon al in de periode 2010 tot 2014, toen de sector kampte met structurele onderfinanciering. De tarieven voor zorg en
De afhankelijkheid van import maakte het geheel kwetsbaar voor koersschommelingen, waardoor medicijnkosten langzaam maar merkbaar begonnen te stijgen. Hoewel de schulden in deze jaren opliepen, bleef de situatie nog beheersbaar, al waren de eerste tekenen van structurele financiële druk duidelijk zichtbaar.
2015–2020: Een explosieve escalatie onder de NDP-regering
De situatie verslechterde drastisch tijdens de regering Bouterse II. In deze periode kreeg Suriname te maken met een diepe valutacrisis en snel oplopende inflatie. Voor de zorgsector betekende dit dat de prijzen van medicijnen, apparatuur en andere essentiële middelen in korte tijd met honderden procenten toenamen.
Ondanks deze enorme kostenstijgingen bleven tarieven ongewijzigd en werden betalingen aan zorginstellingen steeds onregelmatiger. Buitenlandse leveranciers begonnen terughoudend te worden en schakelden steeds vaker over op kredietlevering of trokken zich terug. Deze combinatie van economische crisis en het uitblijven van noodzakelijke beleidsmaatregelen zorgde ervoor dat de schulden in hoog tempo opliepen. De financiële ontsporing in deze jaren vormt duidelijk de kern van de huidige schuldenproblematiek.
2020–2024: Een sector die verder verzwakt door crisis en pandemie
Toen de regering Santokhi aantrad, trof zij een zorgsector die al in ernstige financiële nood verkeerde. De enorme schuldenlast uit 2020 liet nauwelijks ruimte voor directe stabilisatie. De komst van de coronapandemie maakte de situatie alleen maar complexer, doordat ziekenhuizen extra kosten moesten maken voor beschermingsmiddelen, apparatuur en noodcapaciteit.
Tegelijkertijd bleef de wisselkoers instabiel, waardoor de importkosten verder stegen. Pogingen tot structurele herfinanciering van de bestaande schulden liepen vertraging op, waardoor de sector in een patroon bleef van gestaag oplopende financiële druk. De schuld nam daardoor verder toe, al was de groei minder explosief dan in de jaren daarvoor.
2024–2025: Een volledig vastgelopen financiële keten
In de meest recente periode wordt het duidelijk dat de financiële keten binnen de zorgsector volledig is vastgelopen. De gezamenlijke schuld van BGVS en AZP is nu opgelopen tot meer dan SRD 610 miljoen. Ziekenhuizen kunnen leveranciers nauwelijks nog betalen, terwijl diezelfde leveranciers steeds vaker vooruitbetaling eisen vanwege eerdere betalingsachterstanden. Zorgbudgetten stijgen niet mee met de werkelijke kostenontwikkeling, waardoor instellingen structureel tekortkomen.
Tegelijkertijd blijven noodzakelijke hervormingen uit of worden slechts gedeeltelijk ingevoerd. Hierdoor functioneert de zorgsector nog voornamelijk op basis van noodmaatregelen en schuift de structurele afhankelijkheid van schuldfinanciering verder door naar de toekomst.
De schuldengroei in cijfers: een duidelijk patroon van verergering
De ontwikkeling van de schulden laat over de afgelopen vijftien jaar een consistent patroon zien. Waar de gezamenlijke schuld rond 2010 nog ongeveer SRD 90 miljoen bedroeg, steeg deze naar SRD 110 miljoen in 2014, naar bijna SRD 400 miljoen in 2020 en uiteindelijk naar meer dan SRD 610 miljoen in 2025. De steile versnelling tussen 2015 en 2020 valt duidelijk op en toont aan dat deze periode een kantelpunt vormde waarin structurele financiële schade werd aangericht.
De echte oorzaak ligt niet in 2020 of 2025, maar in tien jaar ervoor
De langetermijnanalyse maakt duidelijk dat de huidige schuldencrisis niet ontstaan is in 2020 of 2025 maar een gevolg is van meer dan een decennium van structurele verzwakking. De periode tussen 2015 en 2020, onder de NDP-regering, markeert een explosieve escalatie die de zorgsector blijvend heeft ontregeld.
Juist in deze jaren hadden ingrijpende maatregelen genomen moeten worden om de schuldengroei af te remmen of te stoppen. Het uitblijven van die beslissingen heeft geleid tot een kettingreactie van financiële problemen die tot op de dag van vandaag zichtbaar is in elke schakel van het zorgstelsel.
Wie de werkelijkheid achter de schulden wil begrijpen, moet daarom de volledige periode van tien tot vijftien jaar onder de loep nemen en de economische en monetaire schokken in samenhang analyseren. Alleen dan wordt duidelijk hoe de zorgsector in deze financiële noodsituatie is beland en waarom kortzichtige interpretaties het probleem onvoldoende verklaren.
